7 Adımda İşyeri Acil Durum Planı Hazırlama Rehberi

Merhaba girişimci ruh, sürdürülebilir bir geleceğe adım atan bilinçli okuyucu!

Bir iş kurmak, dijital veya fiziksel ortamda büyümek büyük bir heyecan ve aynı zamanda büyük bir sorumluluk demektir. Hepimiz finansal özgürlük ve kesintisiz gelir akışı hayal ederiz. Ancak bu hayali sürdürebilmenin en kritik adımı, beklenmedik felaketlere karşı hazırlıklı olmaktan geçer.

Yangın, doğal afetler, sağlık krizleri veya teknolojik arızalar… İş hayatında “olmaz” dediğimiz durumlar, maalesef bazen gerçekleşir. Bu gibi durumlar sadece binanıza veya ekipmanınıza zarar vermekle kalmaz; iş sürekliliğinizi tehlikeye atar ve yıllardır kurduğunuz finansal dengeyi saniyeler içinde altüst edebilir.

İşte bu yüzden, başarılı ve sürdürülebilir bir girişimci olmanın en temel unsurlarından biri, sadece operasyonel planlar yapmak değil, aynı zamanda sağlam bir İşyeri Acil Durum Planı Hazırlama sürecini tamamlamaktır. Bu plan, bir kriz anında paniği önler, can güvenliğini sağlar ve işinizi en kısa sürede normale döndürmenize yardımcı olur.

Bu derinlemesine rehberde, size yalnızca yasal bir zorunluluğu yerine getirmenin ötesine geçen, işinizi ve ekibinizi koruyacak, pratik ve uygulaması kolay 7 adımlık bir yol haritası sunuyoruz. Makaleyi bitirdiğinizde, “Artık yapabilirim!” diyecek ve hemen ilk adımı atmaya başlayacaksınız.

1. Neden Sadece Yönetmelik Değil, Aynı Zamanda Finansal Güvenlik?

Pek çok işletme sahibi, acil durum planını yalnızca denetimlerden geçmek için hazırlanan bir evrak yığını olarak görür. Oysa bu plan, bir sigorta poliçesinden çok daha fazlasıdır; işinizin krizlere karşı bağışıklık sistemidir. Sürdürülebilir bir gelir akışı ve finansal özgürlük hedefleyen herkes için bu konuya yatırım yapmak bir zorunluluktur.

Kriz Yönetimi ve Sürdürülebilir Girişim

Bir acil durum planının temel amacı, kriz anında kaosu yönetmektir. Kriz anında doğru adımları atabilen şirketler, rekabet avantajı kazanır ve müşteri güvenini korur. Örneğin, veri merkezi çöken veya ofisi sel basan bir e-ticaret sitesini düşünün. Eğer yedekleme (backup) ve hızlı kurtarma planı yoksa, günler hatta haftalarca sürecek kesinti, müşteri kaybına ve dolayısıyla finansal çöküşe yol açar.

Örnek Senaryo: Mikro İşletmenin Çöküşü

Küçük bir yazılım firması olan Alpha, çalışanlarının güvende olduğunu varsayarak acil durum planı yapmayı erteler. Ofis binalarında çıkan küçük bir elektrik arızası hızla yangına dönüşür. Can kaybı olmasa bile, kritik sunucular ve fiziksel donanım kullanılamaz hale gelir. Kurtarma süresi 4 haftayı bulur. Bu 4 hafta, Alpha’nın önemli projelerini kaybetmesine, itibarının zedelenmesine ve nihayetinde nakit akışı sorunları nedeniyle kepenk kapatmasına neden olur. Oysa basit bir acil durum ve iş sürekliliği planı, bu felaketin önüne geçebilirdi.

• Risk Azaltma: Potansiyel hasarı en aza indirir.
• İtibar Yönetimi: Çalışanlarının ve müşterilerinin güvenliğini düşünen işletmeler, piyasada daha saygın bir yer edinir.
• Kesintisizlik: Kritik iş fonksiyonlarının minimum kesintiyle devam etmesini sağlar.

Yasal Yükümlülükler ve Cezai Riskler

Ülkemizde, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler, işverenleri acil durum planı hazırlamakla yükümlü kılmaktadır. Bu, büyük holdingler kadar küçük ölçekli girişimler ve hatta bazı durumlarda ev ofisleri (belirli risk grupları ve çalışan sayısı dahilinde) için de geçerlidir. Bu yükümlülükleri yerine getirmemek, hem yasal yaptırımlara hem de olası bir kazada ciddi hukuki ve mali sorumluluklara yol açar.

Planın temel yasal gereklilikleri şunlardır:

1. Tüm potansiyel tehlikelerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi (Risk Analizi).
2. Acil durumlarla mücadele için yeterli sayıda eğitimli personel atanması.
3. Tahliye, yangınla mücadele ve ilk yardım prosedürlerinin yazılı hale getirilmesi.
4. Belirlenen aralıklarla tatbikatların yapılması.

2. Temel Adım 1 & 2: Risk Değerlendirmesi ve Ekip Kurulumu

Bir acil durum planının temeli, neye karşı savaştığınızı bilmekle atılır. Bu, duygusal değil, tamamen veri odaklı bir süreçtir.

Potansiyel Tehlikeleri Belirleme (Tehlike Analizi)

Her işyerinin kendine özgü riskleri vardır. Bir kimya fabrikası ile bir yazılım ofisinin riskleri tamamen farklıdır. Kapsamlı bir risk değerlendirmesi yaparak, işyerinize özgü potansiyel acil durumları tanımlamanız gerekir.

Bu analizi yaparken şu adımları izleyin:

• Çevresel Tehlikeler: Deprem, sel, fırtına, heyelan gibi bulunduğunuz coğrafyaya özgü doğal afetler nelerdir? (Örneğin, kıyı bölgelerinde tsunami riski, aktif deprem hattında sarsıntı riski).
• Yapısal Tehlikeler: Yangın, patlama, elektrik arızaları, bina çökmesi riski. Kullanılan makine ve ekipmanın durumu.
• İnsan Kaynaklı Tehlikeler: Sabotaj, terör tehditleri, toplumsal olaylar, çalışanlar arasında şiddet olayları.
• Operasyonel Tehlikeler: Kritik veri kaybı, tedarik zinciri kesintileri, uzun süreli elektrik kesintileri.

Her bir tehlikenin olasılığını ve potansiyel etkisini (can güvenliği, maliyet, itibar kaybı) değerlendirin. Bu, kaynaklarınızı en çok risk taşıyan alanlara odaklamanıza yardımcı olacaktır.

Acil Durum Ekiplerini Oluşturma (AKUT ve İlk Yardım)

Kriz anında herkesin ne yapacağını bilmesi gerekir, ancak bazı kişiler ekstra sorumluluk almalıdır. Acil durum ekipleri, karmaşayı organize etmek ve kurtarma çalışmalarına öncülük etmek için hayati öneme sahiptir.

Gerekli temel ekipler:

1. Arama ve Kurtarma/Tahliye Ekibi: Çalışanların güvenli bir şekilde binayı terk etmelerine yardımcı olur, kayıp kişileri kontrol eder.
2. Yangınla Mücadele Ekibi: İlk müdahaleyi yapar ve itfaiye gelene kadar yangının yayılmasını önlemeye çalışır (sadece küçük yangınlar için).
3. İlk Yardım Ekibi: Yaralanmalara anında müdahale eder, durumu stabilize eder.
4. İletişim/Liderlik Ekibi: Resmi kurumlarla iletişimi sağlar, planın uygulanmasını denetler ve üst yönetime bilgi verir.

Bu ekiplere gönüllü çalışanlar atayın ve onlara yasal gerekliliklere uygun, sertifikalı eğitimler aldırın. Unutmayın, bu rollerin belirlenmesi ve eğitimlerin yapılması, yasal yükümlülüklerinizin temelini oluşturur.

3. Temel Adım 3 & 4: Tahliye Prosedürleri ve İletişim Stratejisi

En iyi hazırlanan plan bile, çalışanlar paniklediğinde işe yaramaz. Net ve bilinen tahliye yolları ile şeffaf iletişim, planın başarısının anahtarıdır.

Güvenli Toplanma Alanları ve Tahliye Yolları

Herkesin hızlıca terk edebileceği ve nerede toplanacağını bileceği bir sisteme ihtiyacınız var. Bu, kriz sonrası insan sayımı (roll call) yapabilmek ve kayıp kişilerin olup olmadığını belirlemek için kritik öneme sahiptir.

Tahliye planınızı oluştururken dikkat etmeniz gerekenler:

• Alternatif Çıkışlar: Ana çıkış yolunun kapalı veya kullanılamaz olması durumuna karşı en az iki alternatif tahliye yolu belirleyin.
• Toplanma Noktası: İşyerinden yeterince uzakta, güvenli ve kolay ulaşılabilir bir toplanma alanı (genellikle açık hava) belirleyin. Bu nokta asla bir otoparkın ortası olmamalıdır.
• Kat Planları: Tüm katlara, özellikle de ziyaretçilerin görebileceği yerlere, tahliye yollarını gösteren güncel haritalar asın. (Mümkünse, tahliye rotası oklarla işaretlenmiş olmalı ve “Şu Andaki Konumunuz” net belirtilmelidir).
• Engelli Çalışanlar: Hareket kısıtlılığı olan çalışanlar ve ziyaretçiler için özel tahliye prosedürleri (örneğin, belirlenmiş sığınma bölgeleri veya özel tahliye sandalyeleri) tanımlayın.

Uygulamalı Senaryo: Tahliye Kontrolü

Diyelim ki bir deprem oldu ve tahliye başladı. Acil durum ekibinizin görevi, son kişinin bile binadan çıktığından emin olmaktır. Toplanma noktasında toplanan Tahliye Ekibi Lideri, önceden hazırlanmış çalışan listesini kontrol eder. Eksik olanlar varsa, derhal (güvenliğin elverdiği ölçüde) arama kurtarma ekibine bilgi verir. Bu basit kontrol mekanizması can kurtarır.

Kritik İletişim Zinciri Nasıl Kurulur?

Kriz anında doğru bilgi, yanlış bilgiden daha hızlı yayılmalıdır. İletişim stratejisi sadece çalışanlar için değil, aynı zamanda müşteriler, tedarikçiler ve acil servisler için de hayati öneme sahiptir.

1. İç İletişim (Çalışanlar)

Alarm çalmalı, ama bu alarmın ne anlama geldiği ve ne yapılması gerektiği net olmalıdır. Farklı acil durumlar (yangın, sızıntı, saldırı) için farklı sirenler veya anonslar kullanabilirsiniz. Çalışanlar, acil durum planının kritik telefon numaralarına (İlk Yardım, Yangın Ekibi Lideri vb.) kolayca ulaşmalıdır.

2. Dış İletişim (Halkla İlişkiler)

İş sürekliliğini sürdürmek, müşterilerinize ve paydaşlarınıza durumu şeffafça açıklamanızla başlar. Dijital ortamda çalışan bir girişimseniz, web sitenizin veya sosyal medya hesaplarınızın kriz anında kim tarafından yönetileceğini ve hangi mesajların yayınlanacağını (kısa, net, empatik) önceden belirleyin. Finansal olarak sarsılmamak için itibarı korumak esastır.

Kritik İletişim Listesi:

• İtfaiye (112 Acil)
• Polis/Jandarma (112 Acil)
• Çalışanların acil durum irtibat kişileri
• Sigorta acenteniz
• Kritik tedarikçileriniz
• Medya/Halkla İlişkiler sorumlusu

4. Temel Adım 5: Gerekli Kaynaklar ve Eğitim Programları

Planı kağıt üzerinde kusursuz yapabilirsiniz, ancak planı hayata geçirecek malzemeleriniz ve eğitimli personeliniz yoksa başarısız olursunuz. Kaynak ayırma, sürdürülebilir bir iş güvenliği yatırımının en önemli parçasıdır.

Acil Durum Malzemeleri (Hayatta Kalma Kiti)

Her işyerinde, kolayca erişilebilir ve iyi korunmuş bir acil durum kiti bulunmalıdır. Bu kit, temel ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra, acil durum ekiplerinin işini yapmasını sağlayacak ekipmanları da içermelidir.

Acil Durum Çantasında Olması Gerekenler (Herkes İçin):

• İlk Yardım Kiti: Güncel ve eksiksiz bir ilk yardım çantası.
• İletişim: Şarj edilmiş pilli radyo ve yedek pil, düdük.
• Aydınlatma: El feneri ve yedek pil.
• Beslenme: Uzun ömürlü su ve gıda (enerji barları, konserve gıda).
• Kişisel: Önemli ilaçlar ve kişisel hijyen malzemeleri.

İşyerine Özgü Ekipmanlar:

• Yangın Söndürücüler: İşyerindeki risk tipine uygun (A, B, C veya D sınıfı) söndürücüler bulundurun ve bunların düzenli bakımını yaptırın.
• Sığınak Malzemeleri: Büyük deprem riski varsa, sığınma alanlarına dayanıklı battaniye ve ek su stoğu ekleyin.
• Kişisel Koruyucu Donanım (KKD): Özellikle tahliye ve kurtarma ekipleri için baret, eldiven ve yansıtıcı yelekler bulundurun.

Çalışan Eğitimi: Tatbikatlar ve Bilinçlendirme

Bir planın etkili olup olmadığını anlamanın tek yolu onu test etmektir. Düzenli tatbikatlar, çalışanların acil bir durumda ne yapacaklarını ezberlemelerini sağlar ve planın zayıf noktalarını ortaya çıkarır.

Eğitim Sürecinde Kritik Noktalar:

1. Temel Bilgilendirme: Yeni işe başlayan her çalışana, oryantasyonun bir parçası olarak acil durum planını ve tahliye yollarını öğretin.
2. Yıllık Zorunlu Tatbikatlar: Yasalar genellikle yılda en az bir kez genel tahliye tatbikatı yapılmasını zorunlu kılar. Bu tatbikatlar gerçekçi olmalı ve değerlendirilmelidir.
3. Geri Bildirim: Tatbikat sonrası, herkesin plan hakkında ne düşündüğünü sorun. Toplanma noktasına ulaşma süresi neydi? Alarm sesi net miydi? Bu geri bildirimler, planın güncellenmesi için altın değerindedir.
4. Özel Eğitimler: İlk yardım ve yangınla mücadele ekiplerinin eğitimlerinin güncel ve sertifikalı olduğundan emin olun.

5. Temel Adım 6 & 7: Belgeleme, Gözden Geçirme ve Sürdürülebilirlik

Planınızı yazılı hale getirmek yasal bir zorunluluktur, ancak onu canlı tutmak işinizin sürdürülebilirliği için şarttır. Hazırlanan plan bir dosya içinde unutulmamalıdır.

Planı Yasal Standartlara Uygun Belgeleme

Hazırladığınız tüm analizler, listeler, görevlendirmeler ve prosedürler yazılı olarak belgelenmeli ve kolayca erişilebilir olmalıdır. Bu belgeler, denetimler ve olası bir kaza sonrası hukuki süreçler için delil teşkil eder.

Belgeleme İçeriği:

• Risk değerlendirme raporu.
• Acil durum senaryoları ve müdahale prosedürleri.
• Tahliye planı krokileri.
• Acil durum ekipleri ve yedeklerinin listesi (İletişim bilgileri dahil).
• Eğitim ve tatbikat kayıtları (Kim katıldı, ne zaman yapıldı, hangi eksiklikler tespit edildi?).
• Kullanılan acil durum ekipmanlarının envanteri ve bakım kayıtları.

Bu belgeler, fiziksel olarak güvenli bir yerde (yangına dayanıklı dolaplar önerilir) ve dijital olarak yedeklenmiş bir bulut ortamında saklanmalıdır.

Planın Yaşamasını Sağlama: Yıllık Gözden Geçirme

Girişimcilikte büyüme, değişimi beraberinde getirir. Yeni çalışanlar işe alınır, ofis yerleşimi değişir, yeni ekipmanlar eklenir. Tüm bu değişiklikler, acil durum planınızı etkiler.

Planınızı ne zaman gözden geçirmelisiniz?

1. Yıllık Rutin İnceleme: Her yıl belirlenen bir tarihte (örneğin, Ocak ayında) tüm planı baştan sona gözden geçirin.
2. Önemli Değişiklikler Sonrasında: Yeni bir ekipman alındığında, büyük bir tadilat yapıldığında, tehlike arz eden bir süreç değiştiğinde veya çalışan sayısı önemli ölçüde arttığında.
3. Tatbikat veya Gerçek Acil Durum Sonrası: Eğer bir tatbikat veya gerçek bir acil durumda planın aksayan yönleri ortaya çıkarsa, derhal düzeltmeleri yapın ve yeni versiyonu yayınlayın.

Planı güncel tutmak, sadece kağıt üzerindeki bir görevi yerine getirmek değil, aynı zamanda ekibinizin planın güvenilirliğine olan inancını korumaktır. Eğer plan 3 yıldır güncellenmediyse, çalışanlar bunun bir işe yaramayacağını düşünmeye başlar.

6. Siber Güvenlik ve İş Sürekliliği (Girişimciler İçin Ek Boyut)

Dijital pazarlama, e-ticaret veya yazılım geliştirmeyle uğraşan modern girişimciler için acil durum, sadece fiziksel bir felaket değildir. Veri kaybı veya siber saldırı, fiziksel bir yangından çok daha hızlı finansal yıkıma yol açabilir.

Veri Kurtarma ve Felaket Senaryoları

Girişiminizin en büyük varlığı verilerinizdir. Bu verilerin kaybolması veya yetkisiz erişime uğraması, iş sürekliliğini doğrudan tehdit eder. Bu nedenle, acil durum planınıza İş Sürekliliği Planı (Business Continuity Plan – BCP) eklemek zorunludur.

BCP’nin Odaklanması Gerekenler:

• Yedekleme Stratejisi: Tüm kritik verilerinizi (muhasebe kayıtları, müşteri bilgileri, kaynak kodları) düzenli olarak ve coğrafi olarak ayrı bir yerde yedeklediğinizden emin olun (3-2-1 Kuralı: 3 kopya, 2 farklı ortam, 1 off-site).
• Kurtarma Zaman Hedefi (RTO) ve Noktası (RPO): Bir felaket anında işlerinizi ne kadar sürede (RTO) ve ne kadarlık veri kaybını (RPO) göze alarak kurtarabileceğinizi netleştirin. Müşterileriniz için 24 saat kesinti kabul edilemez olabilir.
• Alternatif Çalışma Alanı: Ofisiniz kullanılamaz hale gelirse, ekibiniz evden, ortak çalışma alanından veya geçici bir ofisten çalışmaya ne kadar sürede başlayabilir?

Unutmayın, veri güvenliği bir teknoloji meselesi olduğu kadar, personel eğitimi meselesidir. Çalışanların siber saldırıları (phishing, fidye yazılımı) tanıyacak şekilde eğitilmesi de acil durum planınızın bir parçasıdır.

Mini Vaka Analizi: Hızlı Dijital Kurtarma

Orta ölçekli bir dijital pazarlama ajansı olan Delta, fidye yazılımı saldırısına uğrar. Sunucular kilitlenir ve kritik müşteri kampanyaları durur. Ancak Delta, felaket öncesinde bir BCP hazırlamıştır. RTO’yu 8 saat olarak belirlemişlerdir. Saldırı anında:

1. Saldırıya uğrayan sistemler izole edilir.
2. Ekip, yedekleme sunucularından verileri kurtarmaya başlar.
3. Müşterilere durum hakkında şeffaf ve güven veren bir bilgilendirme yapılır.
4. 8 saat sonunda, sistemler tekrar çevrimiçi olur ve işler kesintisiz devam eder.

Delta bu krizden itibarını kaybetmeden çıkmıştır çünkü önceden hazırlanan plan, hızlı ve organize bir yanıt vermelerini sağlamıştır.

7. Risk ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Acil durum planı hazırlarken, özellikle yasal ve etik açıdan dikkat etmeniz gereken bazı temel hususlar vardır:

• Yasal Danışmanlık Alın: Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. İşyerinizin özel risk ve yasal yükümlülüklerini belirlemek için mutlaka yetkili bir İş Güvenliği Uzmanı (İSG) veya hukuk danışmanından destek alın.
• Aşırı Güvene Kapılmayın: En büyük risk, “Bize bir şey olmaz” düşüncesidir. Plan, sadece felaketin hemen öncesinde değil, her zaman güncel ve akılda olmalıdır.
• Finansal Hazırlık: Acil durum planı, fiziksel kurtarma maliyetleri (tamirat, yeni ekipman) için yeterli sigorta kapsamınız olup olmadığını da kontrol etmenizi gerektirir. İş Kesintisi Sigortası (Business Interruption Insurance) gibi araçlar, kriz döneminde nakit akışınızı koruyabilir.
• Gizlilik ve Veri Koruması: Acil durum iletişim listeleri, çalışanların özel irtibat bilgilerini içerir. Bu verilerin GDPR/KVKK uyumlu şekilde güvenli bir ortamda saklanması zorunludur.

Sonuç: Artık Yapabilirim! Güvenle İlerleyin

Tebrikler! Artık sadece bir hayalperest girişimci değil, aynı zamanda bilinçli ve hazırlıklı bir iş liderisiniz. İşyeri Acil Durum Planı Hazırlama süreci gözünüzü korkutmasın. Bu, tek seferlik bir görev değil, işinizin sürdürülebilirliğini garanti altına alan sürekli bir yatırım sürecidir.

Unutmayın, finansal okuryazarlık sadece para kazanmayı değil, kazanılan parayı ve kurulan işi korumayı da içerir. Bir kriz anında, iyi hazırlanmış bir plan size sadece maddi kayıpları önlemede yardımcı olmakla kalmaz; aynı zamanda en değerli varlığınız olan çalışanlarınızın can güvenliğini de sağlar.

Şimdi sıra sende! Bu rehberdeki 7 adımı temel alarak, ilk adımını at: İşyerine özgü riskleri belirle ve Acil Durum Ekibini kurmak için gönüllüleri organize et. Başarılar dileriz, işiniz güvende ve geleceğiniz sağlam olsun!

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. İşyeri Acil Durum Planı Ne Sıklıkla Güncellenmelidir?

Planınızın yılda en az bir kez gözden geçirilmesi ve güncellenmesi zorunludur. Ancak ofis yerleşimi değiştiğinde, yeni bir makine alındığında, çalışan sayınızda önemli bir artış olduğunda veya yasal düzenlemeler değiştiğinde derhal güncellenmelidir. Ayrıca, her tatbikat sonrasında planın aksayan yönlerini düzelterek güncellediğinizden emin olun.

2. Acil Durum Planını Kim Hazırlamalıdır?

Planın hazırlanmasından yasal olarak işveren sorumludur. Ancak fiili hazırlık süreci, işletmenin büyüklüğüne ve risk sınıfına bağlı olarak İş Güvenliği Uzmanı (İSG), İşyeri Hekimi ve Acil Durum Ekipleri tarafından koordineli bir şekilde yürütülmelidir. Küçük işletmelerde işveren, yasal yükümlülükleri yerine getirmek için dışarıdan destek almalıdır.

3. “Risk Analizi” ve “Acil Durum Planı” Arasındaki Fark Nedir?

Risk Analizi (Tehlike Analizi), işyerinizde potansiyel olarak ortaya çıkabilecek tüm tehlikeleri (yangın, deprem, kimyasal sızıntı vb.) belirleme, olasılıklarını ve şiddetlerini değerlendirme sürecidir. Acil Durum Planı ise, bu belirlenen riskler gerçekleştiğinde nasıl müdahale edileceğini, kimin ne yapacağını ve hangi kaynakların kullanılacağını adım adım belirleyen uygulamalı rehberdir.

4. İşyerinde Acil Durum Tatbikatları Zorunlu mudur?

Evet, 6331 sayılı Kanun’a göre işverenler, belirli aralıklarla (genellikle yılda en az bir kez) çalışanların acil durumlarla baş edebilme yeterliliğini test etmek amacıyla tatbikat yapmakla yükümlüdür. Tatbikatlar, planın işlerliğini test etmenin ve çalışan bilinç düzeyini artırmanın en etkili yoludur.

5. Uzaktan Çalışanlar (Home Office) İçin Acil Durum Planı Gerekli midir?

Eğer uzaktan çalışanlar yasal olarak işletmenizin çalışanı statüsündeyse ve işyeri risklerine maruz kalıyorsa (örneğin ergonomik riskler, elektrik arızası vb.), işveren yine de genel acil durum ve iş sağlığı güvenliği tedbirlerini bilgilendirmekle yükümlüdür. Ancak fiziksel tahliye planı yerine, daha çok veri güvenliği, siber kriz yönetimi ve temel ev güvenliği kuralları ön plana çıkar.